អ្នកឧកញ៉ា គួច ម៉េងលី ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាល និងអគ្គនាយកប្រតិបត្តិ នៃក្រុមហ៊ុន ម៉េងលី ជេ. គួច អេឌ្យូខេសិន យល់ឃើញថា វិស័យអប់រំកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មិនទាន់អាចប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសជិតខាង ឬប្រទេសក្នុងតំបន់បាន ដោយសារយើងនៅមានចំណុចខ្សោយ ៤ចំណុច។
ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយ ឧកញ៉ា ញូស៍ កាលពីពេលថ្មីៗកន្លងទៅនេះ អ្នកឧកញ៉ា បានលើកឡើងពីទ្រនិកខ្វះចន្លោះក្នុងវិស័យអប់រំរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដូចខាងក្រោម៖
១. ប្រាក់ខែគ្រូនៅទាប៖ ប្រាក់ខែគ្រូមិនទាន់ពេញលេញគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីអាចឱ្យគ្រូផ្តោត ១០០% លើការបង្រៀននៅសាលាតែមួយកន្លែង។ មិនថារដ្ឋ ឬឯកជនទេ យើងចង់ឃើញគ្រូផ្តោត ១០០% លើសាលាណាមួយឱ្យប្រាកដ ទាំងចិត្តទាំងកាយ មនោសញ្ចេតនា និងអារម្មណ៍ គឺផ្តោតលើសាលាណាតែមួយ ជាជាងរត់ពីនេះទៅនោះ ពីនោះមកនេះ។ ដល់ពេលគ្រូមានឱកាសបង្រៀនពីរដ្ឋ ទៅឯកជន ឬពីឯកជនទៅឯកជនណាមួយទៀត ធ្វើឱ្យការបង្រៀនបាត់ថាមពល ពុំសូវមានភាពរលូននោះទេ។ ប៉ុន្តែដោយសារកត្តាជីវភាព គ្រូមួយចំនួនត្រូវការរត់ចុះរត់ឡើង ដើម្បីបំពេញសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ ដូច្នេះការបង្រៀនរបស់គាត់ ត្រូវឆ្លៀតទៅក្រៅ ឆ្លៀតទៅបង្រៀនគួរ ឆ្លៀតទៅបង្រៀននៅសាលាផ្សេងៗទៀត គាត់មិនអាចផ្តោតអារម្មណ៍ ១០០% ទៅលើសិស្សទេ ជាពិសេសគ្រូដែលបង្រៀននៅសាលារដ្ឋ ហើយរត់មកបង្រៀននៅសាលាឯកជនទៀត។
២. ខ្វះសម្ភារៈសិក្សា៖ ដូចជាសៀវភៅសម្រាប់អាន សម្រាប់ថ្នាក់នីមួយៗ ជាជាងគ្រាន់តែឱ្យកត់ត្រា ឬស្រាវជ្រាវតាមអនឡាញជាដើម។ យើងគួរតែមានសៀវភៅគោលឱ្យបានច្រើន ហើយសៀវភៅគោលទាំងនោះ គឺសរសេរដោយបញ្ញវន្តជ្រៅជ្រះទូលាយ មិនមានពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយ ប្រវត្តិឱ្យបានវែងឆ្ងាយ។
៣. ខ្វះអ្នកបញ្ញវន្តពិត៖ នៅស្រុកខ្មែរច្រើន ដែលមិនមានអ្នកនិពន្ធ ឬមិនហ៊ាននិពន្ធរឿងពិត ដល់ពេលយូរៗទៅ គំនិតចាប់ផ្តើមតឿឡើងៗ ហើយគុណភាពការបង្រៀនក៏ចុះថយតាមហ្នឹង។ ទាំងនេះ ធ្វើឱ្យការរៀនសូត្រទាំងមូលមិនពេញលេញ នេះមិនមែនដោយសារគេហាមឃាត់ទេ តែដោយសារភាពរុញរារបស់បុគ្គលរៀងៗខ្លួន។ យើងនៅខ្វះការសរសេរ និងការស្រាវជ្រាវច្រើន ដូចជាទៅលើផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ សង្គម សិល្បៈ ផ្លូវចិត្ត ភូមិសាស្ត្រ វិទ្យាសាស្ត្រ ដើម្បីឱ្យកូនខ្មែររៀនចប់ទៅ ហាក់បីដូចជាទូលំទូលាយដូចប្រទេសជិតខាង ដូចប្រទេសអភិវឌ្ឍ។ យើងមិនអាចយកលេសថា ប្រទេសយើងកំពុងអភិវឌ្ឍទៀតនោះទេ បើយើងកំពុងអភិវឌ្ឍ តែយើងមិនអភិវឌ្ឍ នោះវានឹងមិនទៅមុខនោះទេ ដូច្នេះយើងត្រូវការយុទ្ធនាការ ឬការប្តេជ្ញាចិត្ត។
៤. បច្ចេកវិទ្យាមានកម្រិត៖ ប្រជាជននៅតាមជនបទភាគច្រើន ពុំទាន់មានឧបករណ៍បច្ចេកវិទ្យាប្រើប្រាស់គ្រប់គ្រាន់ ឬសេវាកម្មមិនទាន់ដល់ ដូចជាប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែត Wi-Fi ជាដើម។ ចំណែកឯសេវាទូរស័ព្ទក៏នៅខ្សោយ ដូច្នេះពិបាកស្រាវជ្រាវ ហើយអ្វីៗទាំងអស់បានផ្តុំនៅក្នុងក្រុង ឬរាជធានីភ្នំពេញ។ ជារួមមក ប្រទេសទាំងមូល មិនអាចលូតលាស់ តាមរយៈការអភិវឌ្ឍបណ្តុះតូចតាចបែបនេះនោះទេ តែត្រូវមានភាពទូលំទូលាយទូទាំងប្រទេស។
អ្នកឧកញ៉ា គួច ម៉េងលី ក៏បានលើកឡើងជាសំណូមពរផងដែរថា ដើម្បីធ្វើឱ្យវិស័យអប់រំនៅកម្ពុជា មានភាពរីកចម្រើនទៅមុខបានលឿន យើងគួរតែរួបរួមគ្នាទាំងប្រជាពលរដ្ឋ បុគ្គលិកឯកជន គ្រូបង្រៀន មន្ត្រីរាជការ និងថ្នាក់ដឹកនាំគ្រប់កម្រិត ត្រូវខិតខំទាំងអស់គ្នា កុំបណ្តោយតាមយថាកម្ម ឬរុញទូកបណ្តោយទឹក ដែលជាដំណើរការទៅមុខយឺតៗ មិនទាន់ពេញតាមតម្រូវការជាក់ស្តែង៕
